به گزارش مشرق، سال 1370 بود که داود میرباقری کار تولید مجموعه تاریخی "امام علی (ع)" را با متنی از خودش آغاز کرد و برای ایفای نقش‌های اصلی این سریال سراغ بازیگرانی رفت که همه ماندگار شدند.
نام‌های آشنایی مثل داریوش ارجمند، زنده‌یاد مهدی فتحی، بهزاد فراهانی، محمدرضا شریفی‌نیا، پرویز پرستویی، سیروس گرجستانی، ویشکا آسایش، اصغر همت، اکبر عبدی، کریم اکبری مبارکه، کامران فیوضات و ...
پنج سال تنهایی و دوران خلافت و زندگی حضرت علی(ع) محور اصلی این سریال شد و ساخت آن تا سال 1375 ادامه داشت و برای اولین بار همان سال از شبکه اول سیما پخش شد. سریال "امام علی (ع)" فرصتی بود که ویشکا آسایش در آن درخشید. بازیگر نقش قطام در این سریال از سوی دایی‌اش مازیار پرتو به میرباقری معرفی شد و خوش درخشید.
نقش خاصِ مهدی فتحی
داریوش ارجمند نیز هنوز با ایفای نقش مالک اشتر در این سریال در یادها می‌آید. جالب است برای نمایش تصویر بخش‌هایی از دست و پاهای مبارک امیرالمومنین از زنده‌یاد مهدی فتحی استفاده شد. بازیگری که ابتدا قرار بود نقش دیگری را در این سریال بازی کند اما به درخواست خودش، عمروعاص را بازی می‌کند.
شاید در این میان یکی از نقش‌هایی که زیاد به خاطر ماند نقش مالک اشتر باشد؛ داریوش ارجمند علت عدم ساخت کارهای ماندگاری همچون سریال "امام علی(ع)" را در این نکته می‌داند: " امروز آدم‌هایی‌اند که سریال‌هایی مثل "امام علی(ع)" بسازند اما این نوع سریال‌ها ساخته نمی‌شود چون حاضر نیستند بهای آن را بپردازند و حمایتش کنند."
چرا سریال‌هایی مثل "امام علی(ع)" ساخته نمی‌شود؟
او همچنین با اشاره به اینکه دنبال سریالی مثل "امام علی(ع)" نگردید، تأکید کرد: "متأسفانه امروز فیلم‌هایی ساخته می‌شوند که خجالت می‌کشیم با خانواده به تماشایشان بنشینیم. شما در این فضا به دنبال سریالی مثل "امام علی(ع)" نگردید. واقعاً ناراحتم که روزگار، روزگارِ کمیّت‌هاست و کیفیت در این فضا یک مُرده حقیقی است."
رحمان باقریان که در مجموعه تلویزیونی "امام علی(ع)" نقش عثمان بن حنیف و در سریال "مختارنامه" نقش زِربی غلام ایرانی مختار را بازی می‌کرد. او در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر اینکه چرا سریال "امام علی(ع)" و امثال این مجموعه‌های تلویزیونی ماندگار می‌شوند علت اولیه‌اش را کارگردان می‌داند. او گفت: "سریال "امام علی(ع)" سریال ماندگار شد چون میرباقری متمرکز، با اندیشه و متخصص بود و عوامل پشت دوربین این سریال هم از بهترین‌های عرصه سینما و تلویزیون بودند".
او اعتقاد دارد که در این کار و حتی "مختارنامه" همه تلاش می‌کردند تا با هنرنمایی‌شان ارادت‌شان به ساحت مقدس ائمه اطهار را نشان دهند. این گروه کاربلد و درخشان کنار هم قرار گرفتند تا این مفهوم و محتوای ارزشمند به شکلِ درستی منتقل شود. شاید کسانی که حضرت علی(ع) را نمی‌شناسند با این فیلم و هنرنمایی‌های بهترین‌های عرصه سینما، تئاتر و تلویزیون، آن امام همام را بهتر درک کرده باشند.
رحمان باقریان و کوچ اجباری
به سراغ او رفتیم تا در میلاد حضرت علی(ع)، نگاهی به این سریال ماندگار و فقدان مجموعه‌های فاخر لحظاتی با هم به گفت‌وگو بنشینیم:
رحمان باقریان از جمله بازیگرانی است که با وجود گزیده کاری اما، چند نقش‌آفرینی خاطره‌انگیز و ماندگار از خود به یادگار گذاشته. بازی او در سریال‌ها و فیلم‌هایی همچون "دوران سرکشی"، "مختارنامه"، "لیلی با من است" و ... همچنان خاطره‌انگیز است. به تعبیر خودش آخرین کارهایی که قبل از کوچ اجباری به منطقه‌ای کوهستانی در حوالی تبریز، "بوی باران" بود که از شبکه یک سیما پخش شد.
مردم به سریال‌های دینی نیاز دارند
* بگذارید با این سؤال شروع کنیم که چرا آنقدر از فقدان سریال‌های اعتقادی فاخر در تلویزیون رنج می‌بریم و کارهایی ساخته می‌شود که فقط می‌آیند و می‌روند و از ماندگاری و تأثیرگذاری خبری نیست؟
حتماً مردم به سریال‌های اعتقادی و دینی نیاز دارند اما حتماً باید درست و اصولی ساخته شوند. یعنی در واقع در تولید این سریال‌ها به بیراهه نرویم. مجموعه‌ها باید طوری ساخته و پرداخته شوند که موجبات تحریف ذهنیت مردم و خرافه‌گرایی را فراهم نکنند. اگر این مسائل را رعایت کنیم، تولید سریال‌های اعتقادی و مذهبی به نظر من کار عالی است.
شخصاً به مسائل اعتقادی و مذهبی علاقه دارم و فکر می‌کنم خوب است که سریال‌های بیشتری در این زمینه بسازیم. ما ایرانی‌ها با اعتقادات‌مان زندگی می‌کنیم و به همین دلیل به مجموعه‌هایی که در این حوزه ساخته می‌شوند، علاقه نشان می‌دهیم.
باورپذیری سریال‌های مناسبتی مذهبی کم می‌شود اگر...!
* تولید سریال‌های مناسبتی با محوریت مسائل مذهبی چه شرایط و الزاماتی دارد؟
من در این حوزه حتماً آقای داود میرباقری را سرآمد می‌دانم چون اعتقاد دارم اگر نویسنده و کارگردان علم و اشراف لازم به این حوزه را نداشته باشند مخاطب را به بیراهه می‌کشاند. نباید تصور کنیم که مسائل مذهبی موضوعاتی معمولی‌اند و می‌توان به راحتی در این ژانر فیلم ساخت. باید همه دست‌اندرکاران از نویسنده گرفته تا بازیگر در این حوزه علم داشته باشند.
اگر نویسنده به اندازه کافی در حوزه مسائل اعتقادی و مذهبی دانش نداشته باشد ما را به بیراهه می‌کشاند. از سوی دیگر، کارگردان باید آنقدر مدبر و دانا باشد که بتواند به خوبی آنچه را مد نظر نویسنده است عملیاتی کند. از سوی دیگر، بازیگران نیز باید توانمند باشند و بتوانند به خوبی حس‌ها را به نمایش بگذارند و به تصویر بکشند. در نهایت می‌خواهم بگویم که نباید سریال‌های مناسبتی مذهبی به عرصه تخیل وارد شوند و باورپذیری‌شان کمرنگ شود.
نمایی از سریال سلمان فارسی
آرزو کردم در "سلمان" میرباقری باشم
* شما نقطه قوت سریال "امام علی(ع)" را در چه می‌دانید که سال‌ها می‌گذرد و هنوز ماندگار است؟
حتماً نقطه قوت این کار و "مختارنامه" آقای میرباقری است؛ واقعاً به عنوان یک علامه در راستای دین و شناخت کامل از اسلام رفتار می‌کند. هر بار که یادِ سکانس‌های این دو کار می‌افتم به خودم می‌بالم که سعادتی نصیبم شد. اول در سریال "گرگ‌ها" با ایشان همکاری کردم و بعداً سریال "امام علی(ع)" و "مختارنامه" به من پیشنهاد شد. الان هم آرزو کردم که در "سلمان فارسی" هم بتوانم جلوی دوربین این کارگردان کاربلد و خوش‌فکر بروم.
* پس در سریال "سلمان فارسی" کار جدید آقای میرباقری حضور ندارید؟
فعلاً این افتخار نصیب نشده اما چون خبر دارم سریال "سلمان" در چند فاز ساخته می‌شود مطمئناً در فازهای بعدی خواهم بود. رسماً از ایشان درخواست دارم که این آرزو را محقق کنند و دوباره خدمتشان باشم. چون از تهران به خاطر بیماری همسرم رفته‌ایم در منطقه‌ای ساکن شده‌ایم میان تبریز و مراغه؛ در واقع کوچ اجباری! هوای خوبی دارد و همسرم به اکسیژن طبیعی نیاز دارند.
اعتقاد دارم قسمت هرچه باشد همان می‌شود
* از ابتدا قرار شد نقش عثمان بن حنیف را بازی کنید یا داود میرباقری نقش دیگری را برای شما درنظر گرفته بود؟
یکی دو نقش دیگر پیشنهاد داده بودند اما در نهایت پای قرارداد که رسیدیم کاراکتر عثمان بن حنیف تثبیت شد. نقش‌های بهتری هم بود اما همیشه اعتقاد دارم قسمت هرچه باشد همان می‌شود. خدا را شکر می‌کنم که این نقش هرچند کوچک باشد اما برای سریال "امام علی(ع)" اتفاق افتاد.
مازیار پرتو که فیلمبرداری را واقعاً مهندسی کرد
* این نوع کارها باید چطور ساخته شوند همیشه از آن‌ها یاد شود؟
به دانش کارگردان برمی‌گردد از چه زاویه‌ای به کار نگاه کند و چه شناختی داشته باشد. اما واقعاً وقتی به کارهای ایشان نگاه می‌کنیم انگار عین واقعه را ساخته‌اند. این‌طور ماندگاری شکل می‌گیرد که آقای میرباقری با اشراف کامل به اتفاقات صدراسلام وارد میدان شده‌اند. این نگاه و رویکردِ درست به ساخت چنین کارهایی باعث شده، هر بیننده‌ای با تماشای کارهای ایشان راضی و خشنود باشد.
یکی دیگر از امتیازات این کار و امثال کارهای آقای میرباقری، شناخت خوب ایشان نسبت به کنار هم قرار دادن عوامل و بازیگران است. از مازیار پرتو که فیلمبرداری را واقعاً مهندسی کرد تا بازیگرانی که همه درست برای نقش و کاراکترشان انتخاب شده بودند. وقتی نقشی باورپذیر از آب درمی‌آید آن کاراکتر در نگاه مخاطب ثبت می‌شود و در واقع همه‌چیز درست و واقعی پیش می‌رود.
دلم می‌خواست نقش ابوذر را بازی می‌کردم
* وقتی خودتان به سریال نگاه کردید کدام نقش را دوست داشتید یا به خودتان گفتید ای کاش این نقش را من بازی می‌کردم؟
با خودم گفتم نقش ابوذر و خیلی دلم می‌خواست این نقش را کار می‌کردم، خوشبختانه این نقش را دوست عزیزم آقای خدادی خوب بازی کرد. البته نقش عماریاسر را هم دوست داشتم که بسیار زیبا، سعید نیک‌پور این کاراکتر را هنرمندانه از خودش به یادگار گذاشت. واقعاً چیزی کم نگذاشت و البته این اتفاق برای نقش ابوذر هم افتاد.
دوست دارم این شخصیت‌های تاریخی را یک روزی تجربه کنم؛ البته به صورت رادیویی خیلی برای من پیش آمد این شخصیت‌ها را بازی کردم. اما رادیوست تصویر یک فضای دیگری برای بازیگر رقم می‌زند.
آرزویم این است که مردم ماهواره نبینند
* چرا امروز سریال‌ها آن تأثیرگذاری گذشته را ندارند؟
سریال‌ها مثل گذشته ماندگار نمی‌شوند چون مثلِ گذشته روی آن‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌شود. وقتی بودجه درست در خدمت پروژه قرار نمی‌گیرد خواه ناخواه مجبور می‌شوند از این طرف و آن طرفِ کار بزنند. قبلاً به انتخاب عوامل و بازیگران توجه جدی می‌شد و امروز به علت عدم توجه به سرمایه‌گذاری و تأمین بودجه درست، بهترین‌ها برای پروژه‌ها انتخاب نمی‌شوند؛ یا سر بهترین‌ها چانه‌زنی می‌شود!
نکته بعدی قطعاً شتاب‌زدگی در تولید است که جزئیات و کیفیت را فدای رسیدن به کنداکتور می‌کند؛ این اتفاق بیشتر درباره کارهای مناسبتی می‌افتد. وقتی دو سه ماه به ماه رمضان مانده به فکر ساخت کار رمضانی یا محرم و حتی نوروز، بارها شاهد این تولید عجله‌ای و شتاب‌زده آثار بوده‌ایم. وقتی پُرکردن آنتن هدف می‌شود معلوم است چه سرنوشتی در انتظار سریال‌سازی تلویزیون خواهد بود.
من همیشه گفته‌ام آرزویم است تلویزیون آنقدر کارهای درخشان پخش کند که اصلاً ماهواره و کارهای دست‌چندم آن نتوانند در مقابل کارهای فاخر صداوسیما قد علم کنند. در واقع اصلاً برای مخاطب ایرانی، ماهواره جذابیت نداشته باشد و بیشتر به تلویزیون خودمان اهمیت دهد.
لحظه عجیب بازیگر سریال امام علی(ع)
* من شنیده‌ام برخی از بازیگران سریال "امام علی(ع)" و حتی "مختارنامه" برای باورپذیر شدن نقش‌ها یا تب می‌کردند یا بیمار و حتی برخی از آن‌ها می‌گفتند وحشت‌زده بودیم؛ برای شما چه اتفاقی افتاد؟
واقعاً سریال‌هایی مثل "امام علی(ع)" و "مختارنامه" با ریاضت و سختی فراوان ساخته شدند. یادم می‌آید آقای میرباقری سر این سریال‌ها آنقدر زیر فشار بودند که نزدیک بود خدایی ناکرده چشم‌شان را از دست بدهند. فیلمبردار و تهیه‌کننده بیمار شدند.
برای من در سکانس معروف مسجد کوفه لحظه عجیب و غریبی اتفاق افتاد. آنقدر وارد شخصیتم شده بودم که فکر می‌کردم الان در مسجد کوفه‌ام و این حکم را از مولای‌مان دریافت می‌کنم. چون در آن لحظه و سکانس سریال، شخصیت عثمان بن حنیف به عنوان سفیر حکمی از حضرت می‌گیرد؛ واقعاً در آن لحظه تمام وجودم می‌لرزید وحال غریبی داشتم.
دوست دارم این حال و احوال که باور را در انسان ایجاد می‌کند و بازیگر هم دوست دارد از چنین لحظه‌هایی که در کارها برایش اتفاق بیفتد. لحظه‌ای که از زمین جدا می‌شود و وارد شخصیت دیگری می‌شود. باید در آن لحظه باشید و چقدر برایم افتخار بود که چنین لحظه‌ای را به عنوان بازیگر درک کردم.
* آرزوهای رحمان باقریان به عنوان بازیگر چیست؛ دوست دارید در کدام نقش‌ها یا کارها باشید؟
حضور در سریال "سلمان فارسی" جزو آرزوهایم است که بروم حضور داشته باشم. حس دلتنگی دارم و دوست دارم هرچه زودتر این اتفاق بیفتد و در این سریال حضور پیدا کنم. همیشه دلم می‌خواست با شخصیت‌هایی روبرو شوم که دارای احساسات بسیار غنی و تأثیرگذاری باشند. شخصیت‌هایی که لایه‌های پنهان زیادی دارند و این سختی‌ها و مشقات را برای ایفای نقش می‌پسندم.
۱۲:۳۶ - ۱۳۹۹/۱۲/۰۷
